Etkinliğin vidyo kaydını izlemek için tıklayınız.

Sunum dosyasını indirmek için tıklayınız.

15 Ocak 20023 tarihinde Üsküdar Belediyesi ve ÜNDER(Üniversite Öğretim Elemanları Dayanışma Derneği) iş birliğiyle Üsküdar Belediyesi tesislerinde Karadeniz Teknik Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Hamdullah Çuvalcı Hocanın “Türkiye’de ARGE Faaliyetleri” konusundaki sunumunu dinledik. YouTube üzerinden de canlı olarak yayınlanan programı ÜNDER Başkanımız Sayın Prof. Dr. Muhammed KURULAY’ın ÜNDER faaliyetleri hakkında bilgi verdi. Toplantıya çok sayıda saygın akademisyen katıldı.

Hamdullah Hoca ARGE faaliyetlerinin temel araştırma, uygulamalı araştırma ve deneysel araştırmalar olarak üç gruba ayırabileceğimizi belirtti. ARGE çalışmalı için en önemli girdilerin insan kaynakları ve harcamalar olduğunu belirtti. Bu faaliyetleri Teknopark ve ARGE merkezlerinde birim bazlı olarak yapılabildiği gibi TÜBİTAK ve KOSGEM tarafından desteklenen ulusal projeler ve Avrupa Birliği tarafından desteklenen projeler olabileceğini ifade etti. Bu projelerden patentler ve yayınlar yanında ticari ürünler de ortaya çıkmaktadır. ARGE çalışmaları Küresel İnovasyon Endeksi, Avrupa Yenilik Karnesi ve Yenilikçi ve Girişimci Üniversite Endeksi gibi çalışmalarla izlenmektedir.

Türkiye son 20 yılda ARGE faaliyetlerini artırarak hem insan kaynağını çeşitlendirmiş hem de yeni nesil teknolojilerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.  2000’li yıllarda kişi başına yapılan ARGE harcaması 15,4 dolar iken 2020’de bu rakam 94 dolara yükselmiştir.

Ülkemizin teknolojik dönüşüme ayak uydurabilmesi ve rekabet gücü kazanması açısından öncelikli sektör ve alanlarda nitelikli insan kaynağının zenginleştirilmesi, teknolojinin işletmelere yayılımının artırılması, firmaların organizasyon ve yenilik kabiliyetlerinin geliştirilmesi, ARGE ve yeniliğin finansmanına yönelik etkin mekanizmaların devreye sokulması gerekmektedir.

ARGE çalışmalarında özel sektörün katkısı artarak yüzde 67’ye ulaşmıştır. Gayrisafi yurt içi ARGE harcaması 2021 yılında bir önceki yıla göre 26 milyar 965 milyon TL artarak 81 milyar 922 milyon TL’ye yükselmiştir. Türkiye’de ARGE harcamalarının GSYH’ye oranı 2021 yılı itibariyle yüzde 1,13’e yükselmiştir.

ARGE harcamalarında şirketler yüzde 70,7 ile en büyük paya sahip olurken, bunu yüzde 23,7 ile yükseköğretim takip etti. Kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan ARGE harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet ARGE harcamalarının toplam ARGE harcamaları içindeki payı ise yüzde 5,6 olarak gerçekleşti.

2010 yılında Tam Zaman Eşdeğer (TZE) araştırmacı sayısı 64.341 ve ARGE personeli sayısı 81.792 iken bu sayı 2015 yılında 95.161 ve 122.288 olarak gerçekleşmiştir.  2021 yılı itibarıyla TZE araştırmacı ve TZE ARGE personeli sayıları sırasıyla 168.879 ve 221.811 olarak gerçekleşmiştir.

ARGE personelinin eğitim düzeyi yüzde 34,9 lisans, yüzde 31,2 doktora veya eşdeğeri, yüzde 24,3 yüksek lisans, yüzde 4,8 meslek yüksekokulu ve yüzde 4,8 lise ve altı kadardır.

Özel sektörün ARGE faaliyetlerinin artırılmasında kamu tarafından sağlanan destekler önemli bir rol üstlenmektedir. Özel sektör ARGE merkezi sayısı Kasım 2022 itibarıyla 1.248’e ulaşmıştır. 53 farklı ilde faaliyet gösteren ARGE merkezlerinin en yoğun olduğu iller İstanbul, Ankara, Kocaeli, Bursa ve İzmir’dir. 46 farklı sektörde faaliyet gösteren bu merkezlerin en yoğun olduğu sektörler: makine ve teçhizat imalatı, otomotiv yan sanayii, yazılım, bilgisayar ve iletişim teknolojileri, tekstil ve elektrik/elektronik sektörleridir. Hamdullah Hoca, katma değeri yüksek ürünlerin (ilaç, tıbbi cihazlar, nükleer, savunma, vs.) üretilmesine katkıda bulunacak ARGE çalışmalarına daha fazla ağırlık vermek gerektiğini belirtti.

ARGE harcamalarının yaklaşık yüzde 23,7’sini gerçekleştiren üniversitelerde ARGE ve yenilik faaliyetlerini artırmak amacıyla 20’si devlet, 3’ü vakıf olmak üzere 23 üniversite, araştırma üniversitesi olarak belirlenmiştir. Eko sistemi iyi kurulmuş durumdadır. ARGE kültürü artık ülkemizde yerleşmiş durumdadır. Öğrencilerin ve araştırmacıların proje yazma konusunda da eğitilmesi gerekmektedir.

ARGE ve yenilik seviyesinin en önemli göstergelerinden birisi de patent sayısıdır. Türkiye 2018 yılında 1397 olan patent başvuru sayısını 2021 yılında 1741’e çıkarak 16. sırada yer almıştır.

Soru ve cevap kısmıyla devam eden sohbetimiz ÜNDER Başkanımız Sayın Prof. Dr. Muhammed KURULAY’ın Hamdullah Hocaya teşekkür belgesi sunumuyla sona erdi.